Cywilizacja Minojska – historia Krety

Pradawne dzieje

Według uczonych Kreta była zasiedlona już w VI tys. p.n.e. Jej pierwsi mieszkańcy mogli pochodzić z Azji Mniejszej. Z czasem zaczęła rozwijać się bardziej zaawansowana kultura, która potrafiła wytwarzać naczynia, a także je ozdabiać. Pojawiają się także pierwsze domy z kamienia. Jednak, dopiero po neolicie możemy mówić o cywilizacji minojskiej, która narodziła się wraz z nadejściem epoki brązu. To właśnie jej istnienie chciałabym dzisiaj przybliżyć w tym wpisie. Dawniej, minojska cywilizacja znajdowała odzwierciedlenie wyłącznie w greckich mitach (słynny król Minos i labirynt Minotaura). Dzięki odkryciom dokonanym na początku XX wieku mogliśmy się w końcu przekonać, że niektóre podania greckich pisarzy nie są wyłącznie bajką opowiadaną dzieciom w szkołach. Zanim jednak wybierzecie się na wyspę, odróbcie porządnie lekcje i poznajcie starożytną historię Krety. Tym bardziej jeśli zamierzacie odwiedzić najsłynniejsze stanowisko archeologiczne i jednocześnie największy pałac minojski – Knossos. Podczas mojego pobytu miałam przyjemność odwiedzić to niezwykłe miejsce, a także słynne Fajstos oraz nieodłączny element układanki, czyli Muzeum Archeologiczne w Heraklionie. Na podstawie zdobytej tam wiedzy oraz przy pomocy książki, opowiem Wam dzisiaj w skrócie o starożytnych dziejach Krety! Zapraszam na wpis: Cywilizacja Minojska – historia Krety.

Koniecznie zobaczcie nasz filmik z Krety!

Jeśli znajdziecie na Krecie zwierzaka w potrzebie lub chcecie wesprzeć lokalnego bohatera ratującego naszych czworonożnych przyjaciół, to kontaktujcie się z Takisem – Takis Shelter non profit organisation! Pamiętajcie, że każdą wizytę trzeba uzgodnić internetowo z wyprzedzeniem!

Mieszanka niekoniecznie wybuchowa

Badania antropologiczne potwierdzają, że na Krecie doszło do wymieszania się najróżniejszych elementów etnicznych. Typowy Minojczyk miał zatem w sobie część europejską, afrykańską i azjatycką. Dzięki tej mieszance wytworzył się zupełnie nowy światopogląd i niepowtarzalna sztuka, która do dziś zachwyca swą świeżością, różnorodnością i dynamizmem. Ich język, do tej pory pozostaje nieznany – pismo linearne A wciąż nie zostało odczytane. Co ciekawe, ludność Krety była tak naprawdę zamieszkana przez różne plemiona. Homer wymienia pięć z nich: Pelazgowie, Eteokraci, Kydonowie, Achajowie i Dorowie. Każde z nich miało swój własny język. Potwierdzają to badania archeologiczne, dzięki którym wiemy, że istniało mnóstwo centrów cywilizacji minojskiej, a wśród nich cztery pałacowe (Knossos, Fajstos, Mallia i Kato Zakros)

Chronologia prehistorycznej Krety

Obecnie wyróżniamy pięć okresów:

• Okres przedpałacowy: 2600-1900 r. p.n.e.
• Starych pałaców: 1900-1700 r. p.n.e.
• Nowych pałaców: 1700-1350 r. p.n.e.
• Popałacowy: 1350-1100 r. p.n.e.
• Subminojski: 1100-1000 r. p.n.e.

Myślę, że nie ma potrzeby w dokładne zagłębianie się w poszczególne okresy. Już same nazwy sugerują, co mogło się wydarzyć w poszczególnych latach. Warto jednak dodać, że w okresie nowych pałaców cywilizacja minojska przeżyła największy rozkwit. W tym samym czasie, na pobliskiej wyspie Thira (dzisiejsza Santorini) doszło do wybuchu wulkanu, który zniszczył także kreteńską cywilizacje. Część mieszkańców zdołała przeżyć katastrofę, szukając wówczas schronienia u swoich największych partnerów handlowych, czyli w Egipcie. Po tym wydarzeniu, cywilizacja minojska była już zbyt słaba, żeby odbudować dawną potęgę. Ten fakt wykorzystali Achajowie i Dorowie, którzy wkrótce opanowali wyspę.

Odkrycie pałacu w Knossos

Jeszcze przed odkryciem pałacu w Knossos, miejscowi uprawiający swe pola niejednokrotnie znajdowali tu starożytne przedmioty. Już w 1878 Minos Kalokerinos wykopał dwie komory pałacu. Jednak ze względu na trudną sytuację polityczną, zaniechano wówczas dalszych prac. Nawet próby wykupienia ziemi przez słynnego odkrywcę Troi H. Schliemmana spełzły na niczym. Jak widać, Knossos było przeznaczeniem innego wielkiego uczonego, a mianowicie Arthura Evansa. Choć pozwolenie na prace dostał dopiero w 1900 roku, to już trzy lata później odsłonięto prawie cały Pałac. Od razu rozpoczęto konserwacje, a nawet restauracje wyłonionych zabytków. Podczas prac rekonstrukcyjnych nierzadko używano elementów, które nie były znane starożytnym mieszkańcom pałacu. Taki sposób restauracji został poddany krytyce przez wielu fachowców. Nie wszystkim też podobały się wnioski angielskiego archeologa. Z drugiej strony, to właśnie dzięki niezwykłej wyobraźni i fantazji A. Evansa możemy podziwiać wizjonerskie fragmenty pałacu w Knossos.

Legendarny król Minos

Wraz z odkryciem pałacu w Knossos, przypomniano sobie legendę o wielkim kreteńskim Królu Minosie. Uchodził za syna Zeusa i Europy oraz za męża Pazyfae. Według podań był potężnym i zdolnym władcą, który doprowadził do rozkwitu kultury minojskiej. Był sprawiedliwym prawodawcą budzącym szacunek wśród poddanych i lęk wśród mieszkańców Attyki. To właśnie on pokonując Ateńczyków zażądał od nich krwawej daniny składanej co 9 lat w postaci 7 młodzieńców i panien, którzy mieli być posiłkiem Minotaura (mitologiczna postać zrodzona ze związku Pazyfae i byka zesłanego przez Posejdona, zazwyczaj przedstawiana jako człowiek z głową byka). Groźny Minotaur został zamknięty w zaprojektowanym przez Dedala Labiryncie, który znajdował się pod pałacem w Knossos. Podczas trzeciej ofiary zgłosił się królewicz Tezeusz, który miał za zadanie zabić potwora. Pomogła mu córka Minosa, Ariadna, zauroczona odwagą młodzieńca, która za pomocą kłębka nici ułatwiła mu powrót z Labiryntu, a magiczny miecz pozwolił zabić diabelskie stworzenie. Co ciekawe, uczeni dopatrują się korzeni tej legendy w niezwykle skomplikowanym budynku jakim w rzeczywistości był pałac w Knossos. Jak na tamte czasy, był to naprawdę sporych rozmiarów, wielokondygnacyjny budynek z dużą ilością pomieszczeń.

Zwiedzanie pałacu w Knossos

Po uiszczeniu odpowiedniej opłaty (15 euro lub 16 euro wraz z wejściem do Muzeum Archeologicznego w Heraklionie) możemy przenieść się do pradawnych czasów. Już sam rozmiar pałacu robi ogromne wrażenie na odwiedzających, nie wspominając już o jego niezwykle zaawansowanej konstrukcji jak na tamte czasy. Poruszamy się po wyznaczonych ścieżkach, które ułatwiają obranie odpowiedniego kierunku. Polecam zwiedzanie w godzinach porannych lub późno popołudniowych, gdyż budowla znajduje się na bardzo nasłonecznionym terenie.

Tuż po wejściu uwagę przyciągają wydrążone w głąb ziemi leje. Do tej pory nie jest znane ich zastosowanie. Takie same leje możemy podziwiać też w pałacu Fajstos. Idąc dalej, wzdłuż „korytarza procesyjnego” natrafimy na inny interesujący punkt, jakim jest odcinek Propylei Południowych z „rogami sakralnymi”. Nieopodal zobaczymy też ogromne pitosy (dzbany), które zostały tu znalezione.

Bez wątpienia, najciekawszym znaleziskiem w Knossos jest sala tronowa. W porównaniu do innych pomieszczeń pałacowych, to miejsce zachowało się niebywale dobrze. Znaleziony w tym miejscu tron pozostał nienaruszony od upadku pałacu. Dziś wiemy już jednak, że jest to raczej mało prawdopodobne, iż była to kiedyś sala tronowa. Najnowsze badania zdają się wykluczać tą tezę, o czym przeczytacie na tabliczkach przed wejściem do sali. Nie zdziwcie się, jeśli będziecie musieli odstać w 15 minutowej kolejce, żeby wejść do środka.

Nad salą tronową znajduje się jeszcze jedno miejsce, którego nie możecie ominąć. To sala fresków, w której znajdziecie kopie znalezionych tychże dzieł na terenie pałacu. Z podręczników do historii powinniście kojarzyć „Damy w błękitach” oraz „Igrzyska z bykiem„.

Godnym uwagi miejscem jest także weranda z tarczami. Niestety, ze względu na dość niskie położenie, podziwianie jej nie należy do najłatwiejszych zadań. Można to robić albo z wyższych kondygnacji lub z niewielkiego otworu na tym samym poziomie.

Zwiedzanie pałacu w Fajstos

Jeśli jesteście prawdziwymi fanami historii, to koniecznie odwiedźcie też pozostałe pałace! Cywilizacja Minojska pozostawiła nam aż 4 (przynajmniej tyle na razie udało się odkryć). My zdecydowaliśmy się przyjrzeć się bliżej Fajstos (8 euro). To drugi obok Knossos ośrodek władzy na Krecie, co też potwierdza jego rozmach. Warto też dodać, że znaczna część pałacu nadal czeka na odkrycie. Dla mnie Fajstos było wręcz obowiązkowym punktem podczas zwiedzania Krety, ze względu na dokonane tu znalezisko. W 1908 roku włoski archeolog Luigi Perniera znalazł gliniany dysk o średnicy około 16 cm i grubości około 1,2 cm, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e z wyrytymi tajemniczymi hieroglifami. Obecnie możemy go podziwiać w Muzeum Archeologicznym w Heraklionie. W 2014 roku dr Garetha Owens i prof. John Coleman odszyfrowali kilka kluczowych słów z dysku, m.in.: matka, ciężarna, bogini. Na tej podstawie stwierdzili, że na dysku zapisana jest modlitwa do bogini matki.

Ponadto, w Fajstos warto zwrócić uwagę na ogromne leje, o których już wspomniałam. Niebywałych rozmiarów są także prowadzące na dziedziniec schody. W zamkniętych pomieszczeniach można podziwiać pitosy

Spoko, że tu dotarliście!

Jeśli udało Wam się dotrzeć do tego miejsca, to jestem niebywale dumna! Fajnie, że jest tu ktoś jeszcze, kogo interesują te starożytne kamyki! 😉

Tekst nie ma charakteru naukowego. Opierałam się na wiedzy zdobytej podczas wyjazdu na Kretę odwiedzając Knossos, Fajstos i Muzeum Archeologiczne w Heraklionie.

Posiłkowałam się także książką S. Logiadou-Platonos, Knossos, wydaną w Atenach.

To już wszystko co dla Was przygotowałam! Zapraszam Was też na inne wpisy:

Wrzesień na Krecie – pogoda, ceny i inne porady

Co warto zobaczyć na Krecie

Samaria – najdłuższy suchy wąwóz w Europie

Balos – wycieczka zorganizowana czy na własną rękę?

Top 8 plaż na Krecie

Dołączcie też do naszej grupy: Najpiękniejsze Plaże – Polska, Europa, Świat!

Podobał Ci się wpis? Chcesz nas docenić? Zostaw serduszko/komentarz pod postem lub polub nas na facebooku albo zaobserwuj na Instagramie. Ciebie nic nie kosztuje, a nas do dalszej pracy motywuje!  <3

Dziękuję, że jesteś! Twoja kawa pobudza mnie do działania i pomaga w prowadzeniu bloga! Moje teksty o podróżach po Niemczech to nierzadko jedyne wpisy po Polsku w Internecie. Jeśli chcesz poznać prawdziwe perełki i wspierać język polski w niemieckiej turystyce, to dobrze trafiłeś! Pomóż mi opisać Niemcy i świat po Polsku!